Soomaali, waxay dawlad la'aan tahay muddo 19 sanadood, ka dib markii la riday Xukuumaddii Siyaaad Barre. Inkastoo Dawladda Fadaraaliga ay taageero ka heshay beesha Caalamka iyo aqoonsi Qaramada Midoobey, haddana, waxay ku guul-dareysatay inay xaliyaan isk horimaadka siyaasadeed ka dhexeeya DF.iyo Mucaaradka, gaar ahaan Kooxa Islaamiyiinta. Soomaaliya, waxaa ku dhacay masiibada ugu xun adduunka xagga In-saaniyonimada. Dad ka badan 3.2 milyan oo Soomaali ah-- 40% shicibka, waxay ku nool yihiin kaalmo dibedda, boqolaalo kunna waxay u qaxeen Waddamada jaarka la ah Soomaaliya. Ku duwaad 1.3 milyan waxay ka bara kaceen meelihii ay ka degenaayeen dalka, iyadoo xaaaladda maalinba maalinta xigta ka sii dareeysa.
Farqiga u dhexeeya DF. iyo Kooxa Islaamiyiinta, waxaa loo baahan yahay in si waaqici ah looga hadlo bal inuu ku kooban yahay keliya 1) Khilaaf siyaasadeed dhexdooda ah iyo 2) Iyo inuu yahay colaad siyaasadeed ka soo jeedo beelaha isku haysta Hogaanka Siyaasadeed iyo Maamulka Talada dalkeena. Haddii laga soo qaato qodobka koowaad Dawaladda Mucaarad way yeelan kartaa, hayeesshee Maslaxa iyo Danta Qaranka waa inuu ahaadaa "Mid Qudha" (The Interest of The Country is ONE).
Qaabka Dhismaha iyo Siyaasadda Guud ee DF. iyo Siyaasadda Kooxaha Islaamiyiinta labaduba waa wax ku cusub nolosha iyo siyaasaadda bulshada Soomaaliyeed, balse, waxaa laga fursana waayay dhibaatooyinka siyaasadeed dalkeena ku khaldamay waxaa lagu dhawaaqay Dawlada fadaraali ah in laga dhaqan geliyo Dalkeena. Soomaaliya waa dad dhaqan wadaag ah oo aan kala lahayn gobol iyo degmo....Dadka ku taliyay Habka Fadaraaliga, waxay ka eegeen oo keliya Hiyi-waalashada beelaha Isku haysta Maamulka Talada dalkeena, islamarkaana in la siiyo awood qaybsi lagu daboolayo khilaaska siyaasadeed dhexdooda ah. Haseyeeshee, waxaa la iska indha tiran Xaqaa'iqda Dhabta ah ee Dalkeena ka jirta. Dhibaatooyinka Siyaasadeed hortaagan DF. waagii la dhisay ilaa waqtigan xaadirka ah, waxay tahay loolanka siyaasadeed ka dhexeeya beelaha awood qaybsiga la siiyay oo aan si dhab ah u dhaqan gelinin Dib U Heshiisiinta lagu gaaray Dalka Kiinya, Xukuumaddii C/llaahi Yuusuf iyo Xukuumadda Shariifka midna dan u ma hayn Soomaaliya. Haddii ku ekaano Siyaasadda Sheekh Shariif waxaad moodaa inay shabahdo Siyasaddii C/llaahi Yusuf, waxa ku kalifay Sheekh Shariif inuu maro waddadii C/llaahi Yusuf waxaa lagu tilmaami karaa inay tahay Isbahaysiga Siyaasadeed ka dhexeeya Mudulood iyo Majeerteen oo ah ah mid khilaafsan Dastuurka iyo Xeer Hoosaadka Siyaasadda Guud ee DF. Sidaa waxay ku noqotay dhqadhaqaaq la'aanta Xildhibaanada Golaha Barlamaanka DF. (Idle Parliament).
Haddii Golaha Barlamaanka DF.ku saxsan yahay heshiiska ay la galeen Garabka Sheekh Shariif, waxay daw ahayd inay Shicibka Soomaaliyeed u muujiyaan sabata Garabka Asmara looga fogeeyay geedi-socodka Nabadda DF. iyo Mucaaradka Waddaniga ah, iyo haddii ay jiraan shuruudo ka xanibaaya Garabka Asmara inay ka qayb galaan DF. ama ballanqaad DF. u hibeysay Garabka Asmara oo ay diideen. Haseyeeshee, waxaa muqataa inay wax walba u dhaceen sidii loogu tala galay Haddii aan runta ka hadalno ma ahayn in Garabka Sheekh Shariif la siiyo 270 xubno inay uga qayb galaana Golaha Barlamaanka DF., waxay xaqa ahayd in la siiyo 135 xubnood, 135ta kalana la la sugo Garabka Asmara si ay halkiisa uga socdaan geedisocodka nabadda la rabo in lagu soo af jaro dhibaatooyinka siyaasadeed murugada leh ee Soomaaliya ka jirta. Waxaa la ogaan lahaa ciddii "Nabad Diid ah iyo Xukun Diid ah", ilawse, waxaa si waadax ah u muuqataa Heshiiska DF. iyo Sheekh Shariif inuu ahaa Heshiis "Garab Eexo".
Dhinaca kale, waxaa wax ku cusb ah Nolosha iyo Siyaasadda Bulshada Soomaaliyeed "Dhaqdhaqaaqa Siyaasadeed Kooxha Islaamiyiinta". Kooxaha Islaamiyiinta, waxay si cadaan ah u rumaysan yihiin ama ay aad ugu ad-adag yihiin ku dhaqanka Shareecada Diinta Islaamka, iyo inay xoog ku ridaan DF.ooy u arkeen inay tahay Xukuumad Caamil ah oo u shaqeeynayso "Gaalada". Haddaba, waxaa loo baahan yahay in loo dhaba galo fekerka Kooxaha Islaamiyiinta inuu yahay mid ka turjumeysa baahida bulshaweynta Soomaaliyeed iyo inay tahay fikrad maskaxeed Koox xeerada salkeeda wax uga muuqdaan. Waxaa lagama maarmaan ah in la baaro lana xaqiijyo inay dhab ka tahay halganka siyaasadeed ay kula jiraan DF., maxaayeelay, Soomaalida waxaa la sheegaa inay 100% Muslin yihiin, balse waxaa la isku hayaa inay Rumaynta Diinta Islaamka iyo Rumaynta Qabiilka isku si' u haystaan, sida darteed ma la rumaysan karo sheegashada Muslinimda, waxaa la dhihi karaa way jecelyiin Diinta Islaamka, lakiin kuma dhaqmi karaan.( Waxaa la arkay Sheekh Shariif Isba mudduu hor kacaayay Maxkamada Islaamiga Dalkeena, haddana waxaad muuqataa inuu ka daneystay).
Soomaaliya way burburtay, waxaana weli ku socdaa burbur. Waxay u baahan tahay Siyaasad furfuran iyo Xirir iyo Iskakaashi Caalamai ah inay la yeelato Beesha Calaamka. Kooxaha Islaamiyiinta, waxay ka soo horjeedsan karaan wax alla wixii siyaasad la xiriiro, haseyeeshee, kama horimaan karaan Ilbaxnimada iyo Xadaarada Soomaaliya iyo kuwa beesha caalamka. Colaadda iyo Xasarada Siyasadeed iyaga iyo DF. ka sokoow, Soomaaliya, maanta waxaa ku taagan FAR oo ah "Eeda Argagixisada Casrigan", dagaalada Kooxaha Islaamiyiinta ka wadaan Soomaaliya waa mid aad iyo aad halis u ah, loona yeeli karo caddeymo inuu dalka ku soo food leeyahay "Khatar".
Waxaa nasiib wanaag u ah Soomaaliya in Madaxwerynaha DF.Sheekh Shariif iyo Hogaamiyaha Xarakada Al-shabaab Axmed Godane inay ka fiirsadaan colaadda siyaasadeed dhexdhood ah, haseyeeshee,wejiyo kala duwan u leh Adduunka. Soomaalida, waxay weligood ahaayeen dad horor ah; mar ay dhexdooda dagaalamaan iyo mar ay jaarkooda la dagaalamaan, haddana, waxay ku kala gar bixi jireen Geed Hoostiisa. Dawlada fadaraaliga in la rido waa lagama maarmaan, haseyeeshee, habka Axmed Godane iyo Kooxdiisa ay rabaan waa xad gudub siyaasadeed xaaraan ah in dad diif iyo darxumo ku raagtay dhexdooda in la isku qarxiyo (ma wax loo dulqaadan karaa). Yaa ka warama Axmed Godane inu rabo kleiya inuu soo hor fadhiisto TV Universal, ka dibna beesha Caalamka weydiisto," ciidaamo shisheeye in la geeyo Soomaaliya", mise kuwa ku filan ayuu haystaa?. Waxaa hortiisa la arkay Sheekh Shariif, dad badani waxay rumaysnaayeen inuu yahay Mahdi Soomaali u soo daahiray, haddana, waxuu hoos fadhiyaa uu jilbaha ka haystaa Taliska Gumaysiga Tigree inuu dib ugu soo celiyo Soomaaliya. Siyaasadda saxiib joogto ah ma laha, waxay leedahay dano siyaasadeed joogto ah. DF. waxay u rahman tahay horyaalka IGAD-Etoobiya, Ould Cabdalla iyo Madaxweynaha Dalka Jabuuti oo ah kuwa sameeya Siyaasadda DF. Lixdii bilood ugu dambaysay dhaqanka DF: waxay u muuqatay "Xukuumad' aan shaqynaynin, waxaa ka jira musuqmaasuq si weyn ugu xidideystay maamulka DF. Haaddii loo fiirsado xaaladda siyaasadeed DF.iyo Kooxaha Islaamiyiinta labaduba waxay laf dhuub gashay ku noqodeen Soomaalida inteeda kale oo dalkooda ka tashan lahaa sidii ay ka yeeli lahaayeen xakl u helid la'aanta dhibaatada siyasaddeed Hawiye marba weji hor leh u yeelayo.
Madaxweynaha DF.Sheekh Shariif iyo Axmed Godane, waxaa sharaf u ah inay isa soo hor fadhiistaan oo ay ka wada hadlaan wixii xal u noqon karo dhibaatada siyaasadeed Soomaaliya beerta la gashay. Colaadda siyaasadee u dhexeeya DF. iyo Kooxaha Alashaab, waxay si toos ah ama si dadbanba u sameysay nolosha bulshaweynta Soomaaliyeed.Sheekh Shariif iyo Axmed Godane waxay dalka ka wadaan dhamaystirka falkii laga dhexlay Kaligii Taliyihi Soomaaliya Maxamed Siyaad Barre, Islaweynidii iyo Kibirkii Jeneraal Caydiid iyo Cali Mahdi, Xoog-maquuniskii Muuse Suudi iyo Qanyare, Doqomadii hor boodaayay Mudulood Cali Jeele iyo Maxamed Dheere, iyo Xasuuqii Cabdullaahi Yusuf iyo Prof.Geedi. Haddii ay kuwaasi WAR ka boodeen Sheekh Shariif iyo Axmed Godane waxay ka boodeen Webi
WQ:Cadde Amiin Maxamed
Sabuni1956@yahoo.com
