Dr. Xuseen Xaaji Bood oo xalay ku geeriyooday Isbitaal ku yaalla Magaalada Nairobi ee dalka Kenya

ALLAH ha u raxmadee waxaa xalay ku dhintay Magaalada Nairobi ee dalka Kenya Dr.

Xuseen Xaaji Bood oo ahaa siyaasi si weyn looga yaqaano gudaha iyo dibadda dalka Soomaaliya.

Dr. Bood ayaa ku jiray Isbitaal ku yaalla Nairobi kaasi oo loo geeyay in looga daweeyo xanuun la soo dersay.

Marxuumka ayaa ku sugnaa dalka tan iyo wixii ka dambeeyay markii ay burburtay dowladdii hore ee Soomaaliya, wuxuuna hadda xubin buuxda ka ahaa urur u dhaqdhaqaaqa nabada Gobolka Banaadir.

Sida ay sheegeen ehellada marxuumka, waxaa lagu wadaa in Maydkiisa loo soo qaado Muqdisho si loogu aaso, iyadoo qabanqaabada soo qaaditaanka la filayo inay dhawaan dhacdo.
Taariikhda marxuumka oo kooban
Marxuumka Bood ayaa ku dhashay Degmada Mareeg ee Gobolka Galguduud, isagoo waxbarashadiisii Dugsiga quraanka ku qaatay degmada Ceeldheere ee isla gobolkaas.

Waxbarashadiisii Iskuulka Hoose iyo Dhexe wuxuu ku qaatay Muqdisho, isagoo waxbarashadiisa heerka sarena ku qaatay dalalka Itoobiya iyo Talyaaniga.

Dr. Xuseen Xaaji Bood ayaa ka mid ahaa aasaasayaashii Ururkii USC, isagoo markii dambena u ololeynayay dhameynta iyo hakinta dagaallada sokeeye ee dalka ka qarxay markii la riday xukuumadii Maxamed Siyaad Barre.

Marxuumku ifka kagama tagin wax caruur ah, sida ay sheegeen dad ehelladiisa ah, wuxuuna lahaa xaas kaliya.

Banaadir Post

banaadirpost@gmail.com

Madaxweyne Yuusuf oo u amba baxay Dalka Kenya

Wararka naga soo gaaraya Magaalada Baydhabo ee Xarunta u ah Gobolka Bay ayaa waxay sheegayaan in uu madaxweyne Yuusuf u amba baxay dalka Kenya.

Madaxweynaha oo ay diyaarad khaas ah ka qaaday Garoonka Diyaaradaha Baydhabo ayaa lagu soo waramayaa in uu dalka Kenya kulamo kula qaadanayo diblumaasiyiin ka socday Beesha Caalamka, kuwaasi oo daneynaya in wax laga qabto qalalaasaha siyaasadeed ee ka dhex oogan Dowladda Federaalka Soomaaliya.

Socdaalka uu Madaweynaha ku tegay Dalka Kenya ayaa wuxuu ku soo beegmayaa iyadoo dhawaan Dowladda Kenya ay shaaca ka qaaday in ay xayiraad dhinaca safarka iyo dhaqaalaha ah ay ku soo rogtay Madaxweyne C/llaahi Yuusuf oo ay ku eedeysay in uu nabadeynta Soomaaliya ka soo horjeedo.

Madaxweynaha ayaa dhawaan wuxuu Baydhabo ka sheegay in uu xilkii Ra’iisal Wasaarenimada ka qaaday Ra’iisal Wasaare Nuur Cadde, isagoo maalin kadibna magacaabay Ra’iisal Wasaare kale oo uu u doortay Maxamed Maxamuud Guuleed Gacma-dheere.

Madaxweyne C/llaahi Yuusuf Axmed ayaa wuxuu waqtiga

madaxweynenimadiisa ku qaatay khilaafaadyo soo kala dhexgalay isaga iyo Ra’iisal Wasaareyayaal uu soo magacaabay iyo weliba Guddoomiyihii hore ee Baarlamaanka Soomaaliya Shariif Xasan Shiikh Aadan, iyadoo ay xusid mudan tahay in waqtiga dowladda federaalka oo shan sano ahaa ay haatan dhowr bilood ka harsan tahay.

Banaadir Post.

Xuska Cabdilaahi Qarshe

Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale

Qormadii 5aad:Xuska Cabdilaahi Qarshe

Waa xilladdii Cabdille Raage, isaga oo Qarshe ka hadlayana wuxu yidhi:

“Cabdillaahi wuxu ahaa waddani aan is-tus-tus is-yeel-yeel ahayn oo lagu tilmaami karo Timacadde oo kale, gabyaa ayaanu ahayne, labadiiba Alla ha u naxariisto e’. Waxa la yidhaahdaa: ‘Nin rooni ma raago’, waxaanu leenahay Jannadii Firdowsa Ilaahay ha ka waraabiyo.Ummaddii uu halganka la soo galay ama uu u soo galayna samir iyo iimaan Alla ha ka siiyo. Meeshiisii oo kaleeto qof cusubi ummadda wuu ku jiraaye Alla ha naga siiyo ayaan leeyahay walaalkay. Lama soo koobi karo jacaylka uu fannaaniinta u qabay. Markii aanu Nayjeeriya aadnay oo dadku nooga soo baabi’I jiray, markii la yidhi igaarkaagii (inankaagii) ayaa dhintay, wuxu yidhi Cabdille Raage ma nool yahay. Markaa meel gooniya oo aniga iga go’day ayaa jirta, waxaan se ku samrayaa in naf waliba mowdka dhan-dhamin doonto. Waa wax anigana igu soo socda, taas ayaanan ku samrayaa gooni ahaan ayaanan u agoontoobay.”

7. Maxamuud Cabdillaahi (Singub):

Singub oo ku caan-baxay curinta heesaha iyo riwaayadaha kana tirsanaan jiray Kooxdii Waaberi ayaa is-na BBC-da wareysi ka siiyay siduu u yaqaannay Cabdillaahi Qarshe isaga oo ka soo hadlayay Toronto, waxaanu yidhi:

“Geerida Cabdillaahi Qarshe dhibaato badan ayay ku soo kordhisay ummadda. Cabdillaahi Qarshe mooyaane ma fan kalaa jiray? Waa wax uu isagu ababiyay, aasaasay ama waddada u jeexay. Nin kastaaba ha hadlee Cabdillaahi Qarshe wuxu ahaa rukun adag oo aad qaali u ah. Wuxu ahaa nin qabyaalad yar oo Soomaalinnimada jecel. Cabdillaahi Qarshe haddaan sii wado waan ku qiiroonayaa. Waxaan se aad iyo aad ugu hanbalyaynayaa sharafta uu ku dhintay Ilaahay ha u naxariisto e’. Waayo qof baa wuxu ku dhintaa sharaf-darro iyo taariikh-xumo.

Cabdillaahi Qarshe wuxu ku dhintay taariikh wanaagsan. Waxaan Ilaahay uga baryayaa inuu jannadiisa ka waraabiyo carruurtiisana Soomaali oo dhan baa xil ka saran yahay. Wuxu ahaa ninkii Heesaha waddaniga ah ku heesi jiray ee odhan jiray: ‘Wiiloy waalidkaa ku waaninayee’, iyo ‘Xiddig yahay caddi waad na ciidamisee.’ Waad I ogaan-weydiinaysaane waad og tihiin wuxu Cabdillaahi Qarshe yahay ama qabtayba.”

8. Maxamed Xaashi Dhamac (Gaarriye):

Gaarriye oo aad wada garanaysaan oo maansayahan Soomaaliyeed ihi, markii Cabdillaahi Qarshe laga wareysanayay wuxu ku bilaabay:

“Maansadan la yidhaahdo ‘Af-kala-qaad’ saddex qof baan ku hal-qabsaday oo kala ah: Cabdi-sinimoo, Qadiija Balwo iyo Ciise Warsame, maansadan oo aan ugu talo-galay geerida naxdinta leh ee ku timid Cabdillaahi Qarshe, waxaanay ku bilaabmaysaa:

Alleylehe qod baa dhacay,
Alleylehe qar baa dumay,
Qiiq baa ka kacay Bari,
Qab-qablaa u baxay Bogox,
Maantana qasaaraha,
Cabdi iyo Qadiijaa,
Qaban waayay luxudkii,
Qoodhay iyo xeraday,
Qaflad baa inagu timid,
Waxa dhacay Af-kala-qaad,
Qaran baa goblamay shalay,”

Hadduu sidaa maansadan baroor-diiqda ah ku ballaysimay Gaarriye, wuxu ku soo af-jaray:

“Qacda yeedhay waa nabar,
Geed baa ku qolof dhacay,
Damal baa qarqoorsamay,
Jirrid ay ku qoran tahay,
Ma qallalo Gu’ iyo Deyr,
Ma qalloocdo abidkay,
Weligay ma Qaran-jabo,
Waayaha I qiimaa,
Qudha igama gooyaan,
Markay laani qaadhaba,
Mid kalaan qotomiyaa,
Nin quustaana ima geyo,”

Intaa waxa ku dhan wareysiyadii BBC-da ee maalintii Cabdillaahi Qarshe la aasayay oo ahayd 3/11/1997kii oo maalin Isniineed ahayd. Marka hore aniga oo afkiinna ku hadlaya aan mahad aan duugoobin u celiyo Cabdisalaan Hereri oo si dareen iyo kalgacalba cokan barnaamajkaa u daaddahaynayay. Hadduu maalintaa joogay oo codkiisa dareenka leh ka soo dawinayay BBC dadka u dhexeysay, maanta Atlaantigga docdiisa kale ayuu joogaa bal in uu mar kale inagu habo codkiisii dooca iyo dareenkaba lahaa. Min BBC ilaa VOA. Mar labaadka aan mahad kale u naqo Abiib Iimaan oo cajaladdan ku faro-adaygay.

Ayaan-darradu se waxay tahay in aan ilaa maanta keydka Qaranka lagu hayn cajaladdii rasmiga ahayd ee laga duubay aaskaa Cabdillaahi Qarshe oo ka mid ahaa gelbisyadii taariikhiga ahaa ee dalkan iyo dadkanba soo maray kuwii ugu mudnaa. Berigaa ma jirin SLNTV oo beryo danbe ayaa la sameeyay, laakiin ciddii duubistaa u xil-saarnayd waxa laga sugayaa in ay cajaladdaa u soo xereeyaan Qaranka oo weliba si dhakhso ah tallaabadaa u qaadaan.

(La soco…………………)
Qalinka: Boobe Yuusuf Ducaale.

Koshin Yare
banaadirpost@gmail.com

TURUNTURADA SHIRKA JABUUTI IYO TALAXUMADA TFG

Tan iyo intii burburka uu ku yimid haykalkii dowladeed iyo dadnimo ee Soomaaliyeed waxaa socday shirar taxane ah oo lagu doonayay in lagu badbaadiyo Dalka iyo Dadka Soomaaliyeed.

Shirarkaas waxay ka dhaceen goobo badan oo ay ka mid ahaayeen Itoobiya, Jabuuti iyo Kenya. Badankii shirarkaas wixii ka soo baxay waxay noqday kuwo lagu hungoobay.

Sababaha loo aanaynayay dhicisowgaasina waxay ahayd iyadoo badanka shirarkaasi aanay goobjoog ka ahayd dad talo ka godo, ama hadaan hadalka si kale u dhigo looma wada dhamayn. Sidoo kale agendayaasha shirarkaasi ma ahay kuwo loogu talagalay in lagu lafaguro ama xal loogu helo xaqiiqda asalka iyo aasaaska u ah mushkilada taal Soomaaliya.

Ilaa iminka ma dhicin in shirarkaasi looga hadlo qodabada xasaasiga ah ee ay ka mid yihiin:

Dulmigii iyo xasuuqii loogaystay maatada iyo maxaysada Soomaaliyeed kuwaas oo lagu gumaaday hayb qabiil, balse danbi ay galabsadeen uusan jirin, tiradooduna gaarayso 600.000 ama ka badanba.

Dhulalka ayku abtirsadaan dadka laga tirada iyo tabartaba badan yahay ee xooga lagu haysto sida Jubooyinka iyo Shabeelooyinka.

Muqdisho oo ahayd Caasumad Soomaaliyeed oo cidwalba oo haybta Soomaaliyeed sheegataa ay ku lahayd hanti dhul iyo ganacsi taas oo maanta noqotay goob qabiil qudha uu sheegto dhacna lagu haysto hantidii shacabka iyo tii qaranka Soomaliyeed.
Dulmigii ay dowladii Shuuciga ahayd ka gashay shacabka gobolada Waqooyi Bari iyo Waqooyi Galbeed Soomaaliya , goobahaasi oo xasuuq ba’an loogu gaystay shacab maxaysto ah iyadoo la adeegsanayo haykalkii , hubkii iyo ciidankii loogu tala galay difaaca dalka iyo dadka.

Hadaba shirarkaasi aan kor ku soo xusan waa kuwo aad uga fogaa xaqiiqda iyo xalinta khilaafaadka iyo waxa Soomaali kala tabanayso ee dulmiga iyo gabood falka ahaa ee ka dhacay dalkeena.

Shirarkaasi waxay ahaayeen kuwo in wax lagu dhoodhoobo ama boog hoosta ka huraysa korka laga dhayo oo qudha ay ula jeedadu ahayd. Balse aan marka ahayd in la soo afjaro mushkilada, lagu xaliyo khilaafaadka, lagu daweeyo dareenka, la iskala xisaabtamo, lagu xeertamo, la isku xukumo, la iska xaalmariyo dabadeedna lagu wada dhisto maamul iyo maarayn loo wada dhanyahay.

GACMAHA SHISHEEYE

Shirarkaasi marna kama marnayn faragelin shisheeye iyo hadba qolyo dhagta wax loogu soo sheego oo lagu adeegto, kuwaas oo loo balan qaado mansab, iyo xoogaa luf-luf ah, dheef aan dhaayo sii waara lahayna la siiya.

Dagaalkii Qaboobaa Kadib (Post Cold-War):

Dagaalkii qaboobaa ee ka dhexeeyay NATO iyo WARSAW oo Ruushka iyo Maraykanku hormuudka u ahaayeen, waa kii dhibaatada maanta Soomaali taala saldhiga u ahaa maxaa yeelay burburkii ku yimid dowladii shuuciga ahayd ee Soomaalia wuxuu soo bilaabmay jabkii Soomaalida ka soo gaaray dagaalkii Ogaden, dhabarjabka dagaalkaasna waxaa sabab u ahaa Ruushkii oo Soomalida Garabkeeda ka baxay isaga iyo xulafadiisuna la soo safteen Itoobiya.

Dibin Daabyada Masar:

Kadib markii dagaalka qaboobi dhamaaday waxaa bilaabmay dagaalo kale oo doqon ma garato ah sida dagaalka khayraadka sida biyaha. Taas ayaana asal u ahayd dibin daabyada ay bilowday dowlada Masar iyadoo go’aansatay inay Soomaaliya u adeegsato burburka Itoobiya si aysan itoobiya nabad u helin dabadeedna fulin qorshayaasheeda horumarineed sida dhismaha biyo xirka wabiga Niil, taas oo dhabar jab dhaqaale iyo nololeed ku keeni karta jamaahiirta Masar.

Adeegagaasha Ereteriya iyo Cigaalayda carbeed:

Waxaa iyana xusid mudan raga u adeegaya danaha siyaasadeed ee Erateriya iyo Danaha batrool iyo istraatiijiyo ee Carbeed.

Hadaba waxaan ka cudur daaranayaa inaanan si qoto dheer uga hadi doonin arinkaan maadaama aanu maqaalkaygu ku wajahnayn ilma Daahir Awaysks Asmara iyo Al-Shabaab, balse qolada Jabuuti ku shirtay un uu qoraalkaygu ku wajahan yahay.

Lugooyada Itoobiya:

Itoobiya oo heshay fursad qaali ah, taas oo ah in Soomaali oo kala qabsan soo kala hororsato iyagoo koox kasta waydiisanayso ganacsaar iyo hub ay ku layso hadba qolada iyo qabiilka ay hardamayaan. Taas ayaana sababtay in Itoobiya hub isugu soo dhiibto Soomali si ay isku gumaadaan, ilay iyaga kii dhintaaba waa u Soomaaliye. Waxay ka dhigtay Dalkii Soomaaliyeed gobolo ay midba dhagta ugu sheegto ama ugula faqdo saaxiibkayga keliga waa adiga.

Waxaa hubaal ah in hubka la isugu soo dhiibaa uu ka soo dego dhul Soomaaliyeed waa Berberee, waxaa kaloo xaqiiqo ah in Hub ay ku kala adkaan karaan si dagaalku u soo afjarmo aysan qolana u siin si gumaadku u sii daba dheeraado oo aan lookala xoogroonaan.

Waxay isku hubaysay Somaliland iyo Puntland gaar ahaan dagaalkii laascaanood, waxay isku soo hubaysay Morgan iyo Mooryaan, RRA iyo USC, Masale iyo Itixaadkii Gedo iwm……
Soomaalidu waxay tiraahdaa mayd keebaa ugu danbeeyay, markaasaa la yiri “kaa la sii sido”

Waxaan oran karaa Soomaalidu waa umul aan garan dhibka iyo xanuunka soomaray , mana nihin ummad ku wax qaybsada dhacdooyinka iyo masiibooyinka.

Sidaa awgeed waxaan aamin sanahay in dhibkii hore ee dhacay uu ka badnaandoono hagardaamada iyo hadimada ay dowlada itoobiya maanta la damacsan tahay Soomaali. Sababtoo ah waxay itoobiya ku fashilmatay siyaasadeedii hagardaamo iyo gumaadkeedii milateri intaba.

Waxaan kaloo nasiibdaro ah in dadkii ku andacoonayay dagaal iyo jihaadbaan wadnaa oo itoobiyaan dalka ka saaraynaa inay iyagii maanta yihiin aalada iyo kuwa lagu burburinayo haykalkii iyo qaranimadii Soomaaliyeed, laguna sii kala fogaynayo fursad heshiis ee ka dhalata Soomaaliya.

Turunturada Shirka Jabuuti

Maaha markii koobaad ee shirkii Soomaaliyeed Jabuuti lagu qabto. Labo shir oo laba dowladood lagu soo dhisay baa ka dhacay labadaas dowladoodna hogaanka talada gacanta loogaliyay Cali Mahdi iyo Cabdisaaam Qaasim oo labaduba ka soo wada jeeda beesha Soomaaliyeed ee Hawiye ku abtirsata. Labadaas dowladood ciribtoodiina waxay ahayd iyo asbaabtii burburiyayna dhamaanteen waan ka dharagsanahay.

Hadaba akhristow waxaa su’aal furan iga ah, qolada shirka jabuuti maanta ka qaybgashay miyaysan ku wax qabysan labadasaas dhacdo, muxuuse shirka maanta uga duwan yahay labadaas shir ee hore. Waxaanba oran karaa labadii shir ee hore ayaa ka dad badnaa dhinac tiro iyo tayaba. Sidoo kale dhamaan qabaa’ilada Soomaalieed iyo xubnaha bulshada ee kala duwaniba dad baa ka joogay.

Hadaba hadii shirkaan loo eego kuwii hore:

Miyaysan dhab ahayn in beel ka mid ah beelaha Soomaaliyeed oo qudha ay qabsatay shirka. (fadlan fiiri shaxda hogaanka shirka: Shariif iyo Nuur Cadde oo jifo hoose wada ah, waxayna u wakiisheen saxiixa shirka Axmad Cabdisalaam iyo C/raxmaan C/shakuur oo isku jifo hoose ah , ragaas afarta ahina dhamaan waxay kuwada abtirsadaan hayb qudha. Hadaba sidee suurto gal ku noqon kartaa in beelaha kale ee aan egrada ku lahayni ku qanacdo heshiis aysan qayb ka ahayd , talo ku lahayn, wax ka gorfayn ay go’aankiisa qaadato. Miyaysan mustaxiil ahayn.

Miyaysan dhab ahayd in go’aamada ay ka midka tahay kordhinta xubhana baarlamaanku ahayd jilaafo iyo burbur hor leh.
Timirtii horeba dab loo waa!!!! Baarlamaankii TFG ayaaba iska daa mushahaar iyo goob ay ku shiraan ama ku hoydaane helaane, tigidhadii ay ku imin lahaayeen Baydhabo loo la’yahay.

Miyaysan labada garab ee heshiiska gaaray ahayn kuwo aan taloba gacanta ugu jirin. Deegaan wayn oo ay ku gorgortamaan iyo awood wayn oo nabad dhalinkarta lahayn.

Talaxumada TFG

TFG waxaa loo arkayay dowlad u istaagi doonta inay ka saarta dalka dhibaatada, inay midayn doonto shacabka Soomaaliyeed ee dagaalka iyo dayacu dilooday. Laakiin nasiib daro taladoodii waxay ka dhamaan wayday is qabqabsi iyo isku qayilis, taas weeye tan maanta meesha xile dhigtay. Waxay garan waayeen fursada dahabiga ah ee ay haysteen taas oo ahayd inay heshiisiin dab ah sameeyaan, dalka gudihiisa qolo qolo isugu yeeraan, xubin karsa oo baarlamaanka ku jirta u diraan deegaankiisa si uu usoo dumo dadkiisa, dabadeedna shirwayne runta la isugu sheego dhaco si nabad waarta loo helo.

Inay gobolkasta u daayaan dadka u dhashay inay iska soo dhex doortaan maamul ay ku qanacsan yihiin dhamaan qabaa’ilada kala duwan ee ood wadaagta ah. Inay xoreeyaan dadka laga tirade badan yahay deegaamadooda xooga iyo dulmiga lagu haysto, inay Somaliland la shiraan kuna soo dabaalaan Federation iyo in cidkastaa xor u noqon doonto arimaha daakhiliga ee gobolkeeda.

Nasiib daro way ku fashilmatay howlahaas aasaasiga ahaa, fashilkaasna eedeeda masuuliyiinta TFG iyo xubhaha baarlaanka ayaa qaadaya walow ay dhibka qayb ka ahayd jilaafada Itoobiya, dagaalada Shaatiga diinta loo soo xidhay, Habacsanaanta wadama Caalamka, iyo Habisada, dhaqaale xumo, ciidan amni la’aan iyo wadaniyad xumada Shacabka Soomaaliyeed.

Farah Aw-Osman
awosman@gmail.com

Dr Culusow oo maqaal ka qoray heshiisyada DJabouti .

Heshiisyada Jabuuti waa hagardaamada Somalia

Shaki la’aan Shacabka Soomaliyeed wuxuu rabaa, isla markaana mudan yahay: nabad, midnimo, madaxbannani, deris wanaag iyo horumar, hase yeeshe wuxuu diidan yahay inuu nabad dhalanteed ah ku beddesho gumeysi nooc kastaba ha ahaadee, xukun keli-talisnimo iyo ihaano shisheeye.

Ciidammada Ethiopia waxay qabsadeen dalka Soomaliya, waxayna degeen guryihii dadka iyo goobihii adeegga dadweynaha sida Jaamacadihii, Isbitalladi, Dugisyadii Waxbarashada iyo Masaajiddii. Waxay burburiyeen dhaqaalihii dalka oo aad uga sarreyay dhaqaalaha Ethiopia iyo kuwa dalalka Geeska Afrika. Sidaa darted, halganka socda waxaa loo galay is difaac, nabad iyo xorriyad wada socda, sugidda xushmada diinta iyo karaamada Ummadda Soomaliyeed.

Waxaa nasiib darro ah in adduunku ka qaylinayo dhibaatada Burcad-Badeedka Soomaliya kana aamusan yahay dambiyada dagaal ee Ciidammada Ethiopia.Guud ahaan, loolanka siyaasadeed ee u dhexeya Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha Dowladda Federaalka waa taarikhi, waana Dastuuri.

Madaxweynaha waxaa isaga qaldamay "Awoodda Magacaabidda" iyo "Daba-dhilifnimo". Ilaalinta Xukuumadda (Golaha Wasiirradda) waa mas’uuliyadda Barlamaanka Federaalka. Waa fawdo in Madaxweynaha la shiro, khudbado u jeediyo Xubnaha Barlamaanka, marka laga reebo waqtiyada ku xusan Dastuurka. Madaxweynaha wuxuu ku xadgudbay mas’uuliyadda iyo karaamada Guddoomiyaha Baarlamaanka iyo Madaxbannanida Maxkamadaha (Cadaaladda).

Dhinaca kale, Heshiisyada Jabuuti waxay higsanayaan shan arrimood oo ka soo horjeeda nabadda, madaxbannanida iyo xuquuqda Ummadda Soomaliya, kuwaaso kala ah:

In laga aamuso, loona fududeeyo Ethiopia dhammeystirka dib u gumeysiga iyo kala qoqobidda Soomaliya, iyo sii wadidda xasuuqa Shacabka Soomaliyeed ugu horreyn kuwa ku nool Konfurta iyo Bartamaha dalka. Sagaalkii (9) bilood ee la soo dhaafay, Isbaheysiga Jabuuti wuxuu la mowqif noqday Ciidammada Ethiopia iyo kuwo Dowladda KMG, kana aamusay tacadiyada iyo dhibaatooyinka joogtada ah ee lagu hayo Shacabka. Maxay tahay qadiyadda cusub ee Isbaheysiga Jabuuti u taagan yahay ee ka duwan tan DFKMG oo horey loogu tilmaamay burcad daba dhilif u ah Ethiopia ?

In meesha laga saaro eedda dambiyada dagaal iyo xadgudubyada xuquuqda aadami ay Ciidammada Ethiopia galeen kaddib markii ay xasuuqeen kumanyaal Soomali ah, isla markaana barakiciyeen, ka hor istaageen waxbarasho iyo daryeel caafimaad dad ku dhow 6 milyan oo u badan haween, caruur iyo waayel. Hadafku wuxuu yahay in dambiyadii dhacay laga dhigo kuwo ka dhexdhacay Soomalida.

In lagu daydo oo la raaco tusaalaha Madaxweynaha Dowladda Federaalka KMG (DFKMG) sida (I) In ciddii rabta inay Madax, xildhibaan iyo Sarkaal ka noqoto Soomaliya ay Ethiopia keento; (II) In naasnuujinta qabiilkaada (taagerayaashaada) ka fiican tahay xaqsoorka iyo sinnaanta bulshada oo asaas u ah dib u dhiska Qaranka Soomaliyeed, taaso abuurtay xirfad cusub ee Kafiil; (III) In ku dhaqanka Dastuurka iyo Sharciga lagu beddelo afminsharnimo, sheegasho awood-sharci aan sal laheyn, adeegsiga ma xishoodayaal iyo markhaati beenaalayaal gaaray inay ku andacoodaan in Ethiopia iyo DFKMG ku soo celiyeen Soomaliya nabad iyo Dowladnimo.

In dagaalka ka socda Soomaliya laga dhigo dagaal u dhexeya Islaamiyiin xag jir ah oo dhinac ah iyo Ciidammo wata magaca DFKMG kana mid yihiin Islaamiyiin qunyar socod ah iyo Ciidammada Ethiopia oo dhinaca kale ah. Dagaalka ka socda Soomaliya wuxuu lahaa laba magac oo kala ah (a) Halgan Dib u Xoreyn oo u dhexeya Ciidammada Ethiopia iyo Xoogagga Dib u Xoreynta Soomaliya iyo (b) Dagaal ah "La Dagaalanka Argagixisada" oo u dhexeya Islaamiyiin Soomali ah oo xag jir ah oo xiriir la leh Al Qaeda/Taliban oo dhinac ah iyo Ciidammo Ethiopia oo Dowladda Mareyknaka taagereyso oo dhinaca kale ah. Ciidammada Ethiopia waxaa la safan Maleeshiyo madax u yahay Madaxweynaha Dowladda Federaalka.

In indhaha beesha caalamka laga jeediyo xaaladda ba’aan ee bani-aadannimo ee Soomaliya iyo in la abuuro colaad iyo khilaaf ka daran kuwii hore si bulshado isu dhiibto, kana tanasusho xorriyadeeda iyo karaamadeeda. Xeeladdaas waxay udub dhexaad u tahay Siyaasadda Taliska Ethiopia.

Qiyaastii 85% Muwaadiniinta Soomaliyeed - gudaha iyo dibeddaba -"waxay ku midoobeen aragtida ah in Dowladda Ethiopia si sharci darro ah ugu soo duushay kuna qabsatay Soomaliya, gaar ahaan Koonfurta iyo Bartamaha, dabayaaqada sannadkii 2006, waxayna isku waafaqeen inay tahay waajib wadani ah in dalka lagu xoreeyo halgan hubeysan."

Muwaadiniintaas waxay siyaabo kala duwan u muujiyeen shucuurtooda gumeysi-diidka ah ayagoo ka qayb galay halganka hubeysan, ka qayb qaatay u doodidda iyo taakuleynta dadka dhibaatada loo geystay, ka qayb galka bannanbaxyo, doodo iyo warsaxaafadeedyo tiro badan oo meelo kala duwan ka dhacay. Dhibaatooyin culus ayaa loo geystay taagerayaashaas, welina loo maleegayaa shirqollo ayadoo la adeegsanayo sirdoonka iyo diblomasiyiinta Ethiopia iyo dad sheeganaya xilal DFKMG.

Heshiisyada Jabuuti waxay wiiqeen midnimadii muwaadinintaas, cadowgana waa ku diirsaday.Lix (6) bilood kaddib markii halganka hubeysan ka bilowday dalka gudihiisa, ayaa Magaalada Asmara ee dalka Eritrea lagu asaasay Isbaheysiga Dib u Xoreynta Soomaliya (IDXS).

Dowladda Eritrea waxay u fidisay IDXS martigelin iyo aqoonsi u sahlay xiriirka Caalamka, hase yeeshe laga abaal-dhacay. Isbaheysiga Jabuuti wuxuu lumiyay fursad uu ku gorgortamo kuna kasbado kalsoonida halgamayaasha intooda badan.Sida ku cad Xeerka IDXS, Aragtida Isbaheysiga waxay aheyd:" dhismaha mujtamac Soomaliyeed oo ka madaxbannan qabyaaladda, leh wacyi iyo garaad ku filan, garanaya wjibaadkiisa iyo xuquuqdiisa kuna raaxeysta gobanimo buuxda, nabadgelyo, cadaalad iyo sinnan.

" Qaababka lagu tala galay in lagu gaaro aragtidaas waxaa ugu muhiimsanaa "Xoojinta jihaadka iyo la dagaalanka cadowga dalka laga xoreynayo" iyo "mideynta maskaxda, muruqa iyo maalka shacabka soomaliyeed si meel looga soo wada jeesto cadowga dalka Soomaliyeed xoogga ku haysta." Aragtidaas waxay ku hartay hadal ku qoran warqad.

Madaxda IDXS waxay ahaayeen koox isu xilqaantay inay hogaamiyayaal iyo afhayeen u noqdaan halganka Dib–u-Xoreynta ee ka socday dalka gudihiisa, isla markaana ay ka tarjumaan si sax ah himilada Shacbiga Soomaaliyeed oo ka duwan himilada qof, koox iyo deegan gaar ah. Mas’uuliyadda koowaad ee Madaxda Isbaheysiga waxay aheyd xoojinta halganka hubeysan iyo hirgelinta Mabaadi’da Xeerka Isbaheysiga, hase yeeshe ay ku fashilmeen. Waa adag tahay in la raaco Madax go’ankeedu ku saleysan yahay damac siyaasadeed halkii uu ku saleysnaan lahaa Mabaadi’da iyo hadafka qadiyad cad.

Markii Isbaheysiga Dib u Xoreynta burburay, Khabiir ku takhasusay arrimaha Soomaliya oo isbarbardhigayay DFKMG iyo IDXS wuxuu sheegay in wax badan rajada nabadgelyo, midnimo, qarannimo iyo dib u dhiska Soomaliya ku xirneyd Isbaheysiga, hase yeeshe rajadaas hadda dhimatay. Madaxda Isbaheysiga Jabuuti oo heshiis Qarsoodi ah la gashay Wakiilka Qarammada Midoobay bishii Abriile 2008, waxay ka tanasuleen wada-tashi-la’aan Mabda’a ahaa in halganka ka socda Soomaliya u dhexeeyo Xoogagga Dib u Xoreynta Soomaliya iyo Ciidammada Ethiopia sida ku cad xeerka IDXS. Waxay kaloo oggolaadeen in ugu dambeyn Isbaheysiga Jabuuti ku biiro Dowladda Federaalka Soomaliya. Arrimahaas waxay abuureen dareen ah in hal-ku-dhegyada difaaca dalka hooyo, Diinta Islaamka, midnimada iyo naf-huridda ahaayeen hadoof. Shardiga ahaa inaan lala xaajon DFKMG wuxuu ku saleysnaa xigmadda ah in Dib u Xoreynta Dalka hooyo oo waajib muqaddas ah aan lagala gorgortamin qof Soomali ah.

Muhimadda kale ee shardigaas waxay ku saleysneyd in la xaqiijiyo in faragelinta ciidan iyo siyaasadeed ee Ethiopia aysan mar-dambe dhicin.Soomalida ka barbar dagaalamaysa Ciidammda Ethiopia waxay la mid yihiin "Calol-u- shaqeystayaal ama Maleeshiyo" ay Ethiopia soo tababartay, soo hubeysay, kana amar qaata. Dadweynuhuu waxay u bixiyeen "Kopy Amxaaro" kuwaasoo loo soo tababaray dilka, dhaca iyo kufsiga Shacbiga Soomaliyeed. Looma soo tababarin inay dadkooda iyo dalkooda ka difaacan cadowga gudaha iyo dibedda sida Ethiopia. Nuxurrada saddexda heshiis ee Jabuuti waxay la mid ahaayeen nuxurka heshiiskii Qarsoodiga ahaa ee Nairobi.

Waxaan qabaa in dhallilaha ka soo yeeraya Madaxweynaha Dowladda Federaalka ay yihiin kuwo horey loo ogaa, laguna tala galay inay imaanayaan, hase yeeshe la sugayo qaabka loo maareyn doono. Arrimaha kale ee Heshiisyadaas si cad u tilmaamayaan waxaa ka mid ah:

Inay tahay dambi la dagaalanka Ciidammada Ethiopia iyo kuwa DFKMG. Madaxda IDXS-GJ waxay ku dhawaaqeen in halgankii dhammaaday, lagana sugayo in la beddelo magaca Isbaheysiga ama laga guuro. In calema-saarka Madaxda IDXS-GJ ka horreyneyso xaqiijinta sugidda madaxbannanida dalka, ilaalinta karaamada, Garsoorka iyo magdhowda shacabka dhibbanayaasha ah.

In dadkii ka qayb galay ama taageray halganka Dib u Xoreynta ay noqonayaan eedeysanayaal haddii aysan aqbalin digniinta Madaxda IDXS-GJ. Digniintaasoo ah: " Nabadda ha la qaato, Is badbaadiya, Caynsada wixii idiin haray, ka qayb gala Dowladda Federaalka KMG oo sharci ah, waqtigana u kordhineyno." In Ciidammada Ethiopia nabad ka dhigeen Muqdisho iyo Soomaliya, dalkana sii joogan inta laga helayo ciidan ajnabi ah ee beddela. In ka bixitaanka Ciidammada Ethiopia dalka Soomaliya ku xiran tahay shan arrimood:

(i) In dalka la keeno ciidammo ka tirsan Qarammada Midoobay oo ku filan xasilintiisa;

(ii) In la hawlgeliyo ciidan 10,000 dhan ee ka soo jeeda DFKMG-IDXS, oo Dowladda Ethiopia tababareyso.

(iii) In la ciribtiro argagixisada hal qofba allaha ka dhigee;

(iv) In codsi rasmi ah ee ka yimaado DFKMG;

(v) In Dowladda Ethiopia ka taliso, jaangoyso siyaasadda Soomaliya sida kilinka 5aad ee Ethiopia. Waxaa xusid mudan in ka bixitaanka Ciidammada Ethiopia macnaheedu aheyn in Soomalidu u Madaxbannan tahay aayo-ka-tashiga dhexdeeda ah. Isla markaa ma jirto dammaanad iyo awood caalami ah ee ku khasbeysa Dowladda Ethiopia inay fuliso heshiisyo dhexmaray labo dhinac ee Soomali ah.

Mar kasta waxaa soo bixi doona koox gabbaad ka dhiganeysa Ethiopia sida DFKMG iyo Isbaheysiga Jabuuti.In la dhiso Barlamaan ah 550 xildhibaan oo 275 ka mid ah aan la aqoon waqtiga iyo sida lagu soo xuli doono. In la dhiso Maxkamad caalami ah oo Dacwooyin ku soo oogta Soomalida. Waxay eg tahay in Dowladda Ethiopia gudbin doonto dacwadaha.

Si mushkiladda Soomaliya loo murgiyo inta ka horreysa dhammaadka sannadkaan, Ururka IGAD oo Ethiopia Madax ka tahay wuxuu go’aamiyay 29kii Okoobar 2008 in Dowladda Soomaliya mas’uul (accountable) u tahay Ururka, waxaana Addis Ababa laga furaya Xafiis qaabilsan Maamulka Soomaliya. Dhinaca kale, waxaa aad u kooban dowrka Qarammada Midoobay (QM) ee Soomaliya. Ahmiyadda ugu weyn ee QM higsaneyso waxay tahay inay dhaqaale u hesho howlaha gargaarka bani-aadamnimo ee dadka tabaaleysan iyo howlaha Xafiiska Siyaasadda ee Wakiilka Xoghayaha Guud. Ugu dambeyn, Soomaliya oo noqota qaran sharaf iyo karaamo leh, waxay ku xiran tahay Shacabka Soomaliyeed oo ka tashada aayihiisa si wadajir ah, daacad ah, ka madaxbannan faragelin shisheeye.

Mohamud M Uluso

mohamuduluso@gmail.com

Banaadir Post.

banaadirpost@gmail.com

Siyaasigga Cabdulahi Sheekh Xasan oo u jawaabay Dr Culusow..

Siyaasigga Cabdulahi Sheekh Xasan ayaa sir badan oo qarsooneed ku oogay Dr Culusow oo ah Gudoomiyaha gudigga siyaasadda beesha Ceyr.

Siyaasigga Culusow wuxuu dhawaan qoray Maqaal uu ku qaadacay heshiiska DJabouti laakiin Cabdulahi Sheekh Xasan oo ka jawaabayo warbixinta Culusow ayaa isweydiiyay?

Dr. M. M. Culusow Muxuu Diidan Yahay?

Tan iyo inti heshiiska jabuuti lagu saxiixay 26/11/2008 ee u dhaxeyay Dowladda Federaka Soomaliya ee ku meel Gaarka (DFKG) iyo Isbahesiga Dib U Xureynta (ARS), waxa siyaaba kala gedisan uga hadlay saqsiyaad somaali ah, kuwa ajnabiya, Doolado, ururo gobaleedyo iyo kuwo caalami ah. Heshiiskaas oo ay soo abaabushay UN iyo wadamada daneya arrimaha Somalia ayaa dad badani ay qabaan in uu u noqon karo wadadi lagu gaari lahaay Nabad waarta lagauna furdaamin laaha xaalada sii murugeysaa ee Soomaliya.

Haddaba, arrin ku cusub Siyaasada Sommaliya ma aha in heshiiskasta oo la saxiixo ay kooxi ama shaqsiyaad ka soo horjeestaan, waxaase la yaab leh in heshiiskan oo xal loogu raadinayo sababta ugu weyn ee mushkilada Soomaliya oo ah joogitaanka Ciidama Ethiopia ay ka soo horjesteen kooxi hub u qaaday in ay Ethiopia ka baxdo Soomaliya.

Haddise arrintu ay tahay mid diini (Jihad) ah, Diinta ayaa qabta in marka laba arin la kala dooranayo in la qaato tan fudud. hadaba, shaqsiyaadki ugu danbeeyay ee kasoo horjeestay heshiiska Djabuti waxaa ka mid ah Dr M. M. Cusow oo asagu sheegta in uu yahay gudoomiyaha Beesha ceeyr inkastoo ay aysan ku habooneyn aqoonyahanka weliba ahaan jiray Wasiir Qaran in uu maanta jufo hoosaad madax ka noqdo isga oo weliba mansab siyaasadeed ku doonaayo.

Dr. Culusow wuxuu ku eedeeyay madaxda ARS ee fadhigooda yahay Djabuti in ay:-

Heshiis la galeeen DFKG Dhabar jebsheen Muqaawamada Xukun doon yihiin.

Haddaba, waxaase isweydiin mudan yaa ugu horeeyay oo Ethiopia heshiis la galay marka ay qabsatay Somalia, weliba weydiistay in DFKG laga siiyo xil (R/W)? Yaase Muqaawamada ku sameeyay dhabar jabki ugu weynaa ee ka dhacay Mogadishu 2007?

Bisha January 2007, waxaa tegay Adis Ababa wafdi heer jufo ah oo uu hogaaminaayo Dr. Ulusow lana kulmay madaxda dowladda Ethiopia lana galay heshiiki ugu horeeyay ee dhexmara Somalida iyo dowlada Ethiopia inta ay qabsatay Somalia.

Heshiiskaas waxaa ka mid ahaa in jufada Dr Ulusow ka dhashay oo iyaddu sheegatay hogaanka dagaalka muqaawamada wado ay joojiso dagaalka taa bedelkeedana la siiyo jufada R/Wassaraha DFKG, Dr. Ulusowna uu yahay musharaxa jufadda.

Wafdiga Dr. Culusow marki ay ka soo laabteen Adis Ababa waxeey la kulmeen Col. Abdulahi Yusuf iyo General Gabre, qodobadi lagu heshiiyayna waxaa ka mid in ciidamada Abdiqeybdiid ee marka ku sugnaa Gobaladda Dhexe lagu bedelo ciidamo Ethiopian ah iyo in la fuliyo qodobadi Adis Ababa lagu soo heshiiyay.

Col. Yusuf wuxuu ku xiray Dr. Culusow in meesha laga saaro Muqaawamada ka hor inta aan laga hadal siyaasadda (Jagada R/W). Safarka Dr. Culusow iyo wafdigiisa ee Adis Ababa iyo kulanka gaarka ee ay la galeen Col. Yusuf wuxuu abuuray shaki Odayashi dhaqanka ee Hawiye iyo waxgarad ka tirsan beesha Ceyr oo ka careysnayeen safarka jufada ee Ethiopia.

Dr. Culusow marki su'aalo laga weydiiyay safarka Adis Ababa wuxuu ku jawaabay waxaan kala soo hadalnay in ciidanka jufada sacad laga kaxeeyo Goboladda dhexe laguna bedelo ciidan Ethiopia si ay nabada u sugaan.

Dr. Ulusow isaga oo fulinaayo heshiiki Adis Ababa ayuu bilaabay in uu kala furfuro Muqaawamada iyo Odayaashi Dhaqan Hawiye ee u istaagay in ay afhayeen u noqdaan halganki lagu diidana joogitaanka ciidamada Ethiopia madaama ay masuuliyiinti maxkamahada culeys militari iyo mid siyaasadeed xiligaas saarna. Anigana sida aad ula socotaan waxaan ahaa xiligaas Afhayeenki Siyaasadda ee odayaasha Dhaqan hawiye.

Cadeymo ku filan ayaan u heynaa in Dr. Culusow oo isagu ka saaray aagi ay ka dagaalameysay malishiyadi jufadiisa ee Jidki Sodonka iyo Miisaanki dhuxusha Bishi April 2007 iyadoo ciidamada Ethiopia ay ku go'doonsanaayeen Stadio Mogadishu weliba codsanayeeen in xabadda la joojiyo loona furo jid ay kaga baxaan xaafada dhexdooda.

Waxaan daliil u ah xadiga dhibki haystay ciidamada Ethiopia ee ka dagaalamayay Muqdishu in Dowladda Ethiopia ay la xiriirtay Boqor Buur Madoobe si uu gacan uga geysto in Xabada la joojiyo si ay ciidamdooda ugala baxaan xafaadaha dhexdooda.

Ciidamadii uu ka saaray Dr. Culusow aaga, wuxuu taliye uga dhigay Nin la yiraah Goobaale (kana aha taliye ciidan Isbaheysigi dooxada Juba) kuna wareejiyay General gabre isaga oo ku magacaabaya in ay noqdaan ciidan Madaniya.

Ka bixitaankaas ayaana keenay in jabki ka dhacay dabayaaqadi April 2007 ee uu suurageliyay ciidamada Ethiopia iyo kuwa DFKG in ay qabsdaan dhamaan Muqdishu lana bilalaqeysto warshadihi, shirkadihii iyo guryihii dadka qaxay .

Dhacdadaan dhamaan reer muqdishu iyo muqaawamada wey ogyihiin.

Waxaa is wediin mudan, reer Puntland heshiika Djabuti waxeey ku mucaardeen si cad ayeey u sheegan oo ah hab qabiil, 4.5 iyo Federal oo laga tegayna wey ku diidan yihiin iyo weliba sida general Cadde Muse sheegay " heshiiskaas waa Dhaxal wareejin" oo uu u ula jeedo in jufadiis xaq u leedahay Madaxweynanimada.

Dr. Culusow isaga muxuu ku diidan yahay heshiiska Djabuti? Qabiil kuma diidano oo raga masuuliyiinta heshiiska Djabuti saxiixay isaga ayeey ku jufo yihiin, Ethiopiana lama xumo oo iasaga ayaaba ugu horeeyay muwaadin heshiis lagalay. Al-Shabaabna uma uusan hadal oo isaga ayaa ku sheegay in ay xiriir la leeyihiin Al-Qaida sida qodobkaan b ee ku jira qoralkiisa: "(b) Dagaal ah "La Dagaalanka Argagixisada" oo u dhexeya Islaamiyiin Soomali ah oo xag jir ah oo xiriir la leh Al Qaeda/Taliban oo dhinac ah iyo Ciidammo Ethiopia oo Dowladda Mareykanka taagereyso oo dhinaca kale ah".

W/Q Cabdullahi Sheikh Xassan

London

UK.

Banaadir Post

banaadirpost@gmail.com

Madaxweyne Siyaad Barre " U Dulqaata Waa Kaas Nabsigu Idin Dul-joogee"

Xaashaa lilaahii muran kama taagna General Maxamed Siyaad Barre inu ahaa sarkaal sare oo awooda dalka ku xoogay xeel, kadib markii la eeday ragii loogu daryeelay dibutaatinimadi Jaan iyo barlamaankoodi guduudnaa oo dabadeed dadkii soomaaliyeed noqdeen xoolo aan reer lahayn.......

Generaal Siyaad Barre, dusha waxuu ku qaaday culeys deyn ka xoog badan, wax badana isaga iyo reer galbeed muran ayaa dhex maray markuu yiri "maanyada bada ka caba" diideyna warkoodi aan looga baran in lagu manaafacsado,

Reer Galbeedkii ma daama ay isku tiriyaan iney dunida kaligood ka taliyaan, waxay qaadanwaayeen Generaalkaan madax-faradka ku riday oo diiday iney xeradiisa soo galaan, kana door biday inu moskow dhaantada la ciyaaro lana galay heeshsyo milarari iyo mid mashaariic ku lug leh taaso reer galbedkii si xun uga careysiisay oo dabadeed meelo badan aduunyada uga qoreen magaciisa inu yahay “ murtid’ waxayna go’aansadeen iney xukunka ka tuuraan sidii afrika ay meelo badan ka sameeyeen .

Doqontii dhagaweyn baan ogeyn dibnaha hoos yaale, Generaal Siyaad Barre isagoo og dhinac kasta in laga soo galay oo ay ku socot qorsho majaxaabin, haddana saas oo ay tahy waxuu dhisay milatari xoog leh, xoojiyey siyaasadi dibada, sugay nabadgalyadi gudaha iyo aqoonyahanadii shaqo la’aanta ahaa oo maamulkii dalka lagu kala meeleeyey, walow waqtiyadi dambe kuwi mujtamaca ka ahaa dameero iyo orgiyo oo kale ay awoodi dalka si aan la aqoon ku marooqsadeen oo la arkay iyagii oo xafiisyaddi dawladda ku biqleeynaya, runtiina waxay ahayd bilawgii dhamaadkii xawligii kacaanku ku socday,wuxuse ugu dambeyn Siyaad ku guuleystay inu si xoog leh ku hirgaliyo dhigista afkii hooyo oo taariikh ahaan horay loo waayey ciid marsiisa, taaso keentay in sumcadiisi gudaha iyo dibada ay sara u sii kacdo oo illa maanta dhigistaas af soomaaliga laga macaashayo.

Reer Galbeed oo Mareykanka horkacayo waxay bilaabeen iney Siyaad Bare cagta cagta u saaraan oo dockasta ka weeraraan xag dhaqaalle, iyo mid siyaasadeedba, waxayna dalka gudihiisa ka sameysteen gaashaanbuur soomaaliyeed oo danahooda u meel mariya siiba markay timaado khaarijinta ina Siyaad Bare, runtiina dawlada ruushka lafahanteeda kama marneyn iney Siyaad Bare halkiisa ciid kale oo ka hantiwadaagsan ku badasho.

Muddadi xukunka dalka u haystay Siyaad Bare waxuu ka badbaaday 7 shiqool oo la rabay in lagu dilo, laakiin midka ugu khatarsana waxuu ahaa midka ay soo abaabuleen KGBda ruushka oo ay damceen iney Siyaad Bare ku badashaan General Salad Gabeyre, mustaqbalkana ay xukunka ku si wareejiyaan Yuusuf Samantar ” Bardacad” taaso sida la ogyahay ku dhamaatay fashal iyo tiiraanyo fajac leh, kadibna Siyaad door biday inu xiriirkii ruushka halkii ka sii wado isagoo afka ka xirtay qaladka ay ka galeen, hasa ahaate ay heshiis ku gaareen in laba sarkaal KGBda ee ka mid ahayd afgambiga dhicisoobay dag dag dalka looga dhoofiyo.

Laakiin shirqoolada intooda badan waxa laga soo abaabulayey kana dambeyey CIAda joogtay dalka Kenya oo ay la kaashadeen ganacsato qurbaha ku sugneyd, waxana ugu dambeysey isku daygi lagu dililahaa 1981 xarunta fiiyeeraha talex oo markaas u xariga ka furaayey, taase waxaa ka sii darneyd markii ay darawaliintiisi mid ka mid ah kula heshiiyeen in cuntada guriga looga soo qaado dariiqa markay soo mareyso la sumeeyo laakiin qadarka awgiis darawalkii ayaa sheegay xiriirka lala soo sameeyey oo ahayd inu hawshaas fuliyo qaatana malaayiin lacag ah iyo Viso Dal ku gal meeshu rabo, Darawalkaasna markii dambe waa laga badalay madaxtooyada, waxaana filaya inu Aakhirtahankii dibadaha u dhoofay, koleyba geeridiisa ma maqlin.

Dhinaca kale waxaa jirtay haweyney iyadana todobatanaadkii la soo hawlgaliyey oo inta baqday wixi ka shiftay, ogaanteydana wax loo raacday ma jirin oo 1983tii ayaan mar ku arkay Roma waxayna ii sheegtay iney nin guursatay oo caruur leedahy, siyaadna hagaajiyey walow ay aad uga sheegatay Col. jilicowgii NNSta.

General Siyaad Barre inkasto u noqday libaax hortaagan wixii dawac iyo weer ku ahaa, haddana waxaa u sugnaatay in reer galbeedkii ay ku biyo keeneen oo dhinackasta ay ka ceejiyeen gaar ahaan xaga dhaqaalaha,siyaasada iyo amnigaba, waxaase waxaaso dhan uga sii darnaa isagoo arkay shacabkii oo laga la wareegay lagana horkeenay, waxaase mucjiso ku sii noqotay marku arkay kacdoonka lidiga ku ah oo ay horkacayaan ragi u hiilka ka sugaayey oo badanaa ahaa kwii sida gaarka u dalxsiiyey isago ula jeeday iney yiihiin doqomo isaga kaliya daacad u noqonkara, laakiinse waxuu iloobay aragtida waayo aragnimada oraneysa "doqon ha moodin inaad kaligaa leedahay ee waa lagula leeyahay" murtidaas oo gordambe u ku baraarugay

Qaskii iyo dilalkii magaaladda markay soo bateen Generaal Siyaad waxuu shir la qaatay niman badan oo maalqabeen ahaa oo horboodayey buuqa iyo kacdoonka mogdisho ka jiray oo aan ka xasuusto ganacsade Xaashi Weheliye , waxuuna weydiiyey waxaa isaga si gaar ah ay uga tabanayaan, iyo waxa ku kalifay iney qaranka u miineeyaan qabyaalad difaac, isagoo hadalkiisi ku soo daray in markii dalka xunkunkiisa u la wareegay ay ahaayeen fuquro aan waxba haysan.

Tijaarti maalqabeenka ma ay siin Madaxweynaha jawaab u ku qanco, balse waxay hortiis ku dhiiradeen iney yiraahdaan dalka isaga bax.

General siyaad waxuu ganacsatadaas ugu jawaabay oo yiri; " mahad weeye wixii Eebe laga muto oo kuma iimaan xumi haddii alle ii qoray inaan dalka isaga baxo, laakiin sida ii muuqata miida iyo karuurka aad leefeysan iyo nicmada aad fuuqsaneysaan mar bey dacar iyo kharaar iyo sun laga magooshan, waa haddii aad nicmada rabi muran ka keentaan oo uu mashxaradaan dilalka iyo dhaca shacabka maagaalada loo geysanaayo" waxuuna intaa sii raaciyey “ waan ogahay xoolo inaad ku bixisaan baxsadka Ciidamada iyo Askarta qaranka, waxaase ogaataan askarta aad kala direysaan iney adinka iyo hantidiina ilaaliyaan oo haddi ay meesha ka baxaan, tuugada aad soo kiciseen ma kala jeclaan-doonaan dhaca xoolihiina iyo kuwa aad ku soo hagteen oo mooradduug iyo dhac bey idin ku sameyndoonaan maqaawiirtiinana wey dilidoonaan”.

Maalqabeenadii goobta fadhiyey mid ka mida ayaa hadal soo tuuray oo yirii; Ee ina siyaadoo Mareexaankii kula dhashay ee muruqa kugu difaacayey iyaguba ku diide xaad unuga noo- sheegan--- shirkiina sas ay ku xirmay oo lagu kala tagay.

Dabadeed General Siyaad Barre waxuu si gaar ah ula kulmay waxgaradka iyo odayaasha beelaha Abgaal, sidi oo kale ayuu weydiiyey " waxa u Mudulood u dhimay iyo waxa ay magaaladda dabka iyo fitnada uga shidayaan oo nacab dantiisa loo yeelaya--- oo maxa duubabkii reerka dawga ka habaabshay ayuu yiri "

Odayaashii jawab kama ay bixin su’aashii loo jeediyey oo wey ka gaabsadeen, hasa ahate waxay ku yirahdeen: “ musbaaxdi kacaanka ku shidneyd waa dantay oo guuldaro ayaa kugu madoobaatay ee meermeerka guuldarada waxba mujinmeyside cidla ayaad jafeysa ----- Ogaadeen iyo Dhulbahante iyo Mareexaan ma yeeleyno iney na guumeystaan oo na-mawtiyaan ayey yiraahdeen, waxay kalo goobti shirka ku carbaabeen in ilma-adeertood reer galgaduud si gaar ah loo xumeeyo,

Siyaad Barre Oo sheekadaas ay la yimaadeen odayaasha Mudulood markasta ka mashiiqsanayey, waxuu ugu jawaabay oo yiri “ waan u jeeda maldah iyo ibliis waalan baa maanka idin ka rogoy oo niman malaasan iyo jaahil baa idin soo marin-habaabiyey ,ma aqaan ra’yiga foorara si jawaab looga bixiyo, ruux haddu macangagnimo la soo taaganyahay waa dhibaato” isagoo warkiisi intaa sii raaciyey waxuu yiri “ waxa mudulood dabada ka riixaya waan ogahay oo waa ilka Cas oo ah mas aan qaniiyo ka daalin iyo miciyo dhiiga, dadkii sharafta weyn idin ka mudnaana aad moodeen cadwo, mana fiicna haybtakoorka aad ka sharqamineysaan oo dadku waa walaalo iyo xigto iyo daris aan dheereyn, mana aha in dhaqan duug ah laga daba qaato” ugu dambeyn waxuu warkiisi ku soo koobay “Abgaalo abaal waa magdhaw iyo inaad maalin celisaane ee waxaan degaankiina mogdisho ka qabtay yaan laydin ka burburin"

Siyaad Bare kulamadiisi qabaailka isagoo mid mid u arkaayey waxuu markaan la kulmay odayaashi Ogadeen waxuuna hadalkiisa dheera ku soo gabagabeeyey oo yiri “ waan arkaa in inna cumar jees iyo kuwa idinka halkaan fadhiya ka mid ah inaad la casheysaan kooxaha ku hawlan dumista maamulkaan aan madaxa u ahay, waxaase ogaataan in kuwaas maskaxda idin ka xaday hadday beri xukun qabsadaan ma idin ogolaan-doonaan koley ku tahay xita qodista musqulaha, mana arkidoontaan wax idin ka dhageysta Adarai baan orod ku maray iyo Godey baan soo xoreeyey,waxa darajo moodeysaana dib ayaad uga shalaayin-doontaan, isagoo warkiisa intaa si raacshay oo yiri " ma qabo nin noloshaada diidan inu beri kugu deeqo-doono jeeni aad soloto, anigase ciidna cunto kama qadin ceegana kuma dhuujin ee Ogadeenow Nabadgalyo”

Kulan kale ayaa dhex maray Odayaal iyo Waxgarad reer Hargeysa iyo Burco ah, waxayna ka cawdeen falal dil iyo dhac loo geeystay dadkii goboladaas deganaa oo maanta ay xadka iyo dibada ay ku yihiin qaxooti.

Siyaad Barre oo cabashadaas ka jawaabay waxuu ka yiri; " Qaladkiina aan idin sharxe intaad qarankii xadka cadawga uga soo duusheen oo Qori iyo Bonbaano laydin ku soo hubeeyey ayaad ka ashtakooneysaan askarigi u hiilana inu qarankiisa ka difaaco cadwga, ma waxaad rabteen markaad soo duusheen in askarigu Ubax idin ku soo dhaweeyo, ma aha intaad qaranka dumisaan inaad eed aan xaq ahayn igu qarowdaan ---- teeda kale qaxooti iyo qurbe qurun shisheeye adinkaa ka doortay nabadi iyo barwaaqadi aad ku haysateen dalkiina "

Generaal Siyaad Barre kama harin kulamadiisi waxuuna markaan la shiray saraakiishi Xooga dalka , Boliska, Asluubta iyo Nssta, khudbo dheer ka dib oo u ka sheekeeyey xaaladda dalka u marayo waxuu tilmaamay “in saraakiil badan oo shiirkaan fadhida ay ku hawlanyihiin dumiinta iyo majaxaabinta dawladda oo shirqool kula jiraan ajnabi iyo niman ganacsato ah oo u adeegaya cadawga taaso ii mari la’ ayuu yiri, laakiin waxaan idin cadeeynaya in nolosha iyo dhalaalka iminka idin ka muuqda aan la haysandoonin oo ciil la jiifsandoontaan haddii aad qabqablayal la soo adeegsaday u sacbo tuntaan, waxaana dulinimo idin kaga filan sarkaal la iibsaday ”

Sido Kale Siyad waxuu la kulmay saraakiil sar sare iyo niman ganacsato ah oo ka soo jeeday beesha Majeerteen oo xiirir fiican wada lahaa, waxayna ka wada hadleen isbahaysi la sheegay inu dhex maray ururkii USC iyo xubno taageersan SSDF, arintaas oo Siyaad Bare ka hadlay waxuu carbaabay oo ka yiri; " falsafada USC ma aha aniga oo kaliya iney ii socdaan ee xaqiiqada dhabta ah waxa ay doonayaan waa kuwaa is ku xoqaya oo isbahaysigooda run mooday,waxuu intaa raaciyey oo yiri " Majeerteen maxay aniga iga rabaan haddi ayagu aysan kursiga madaxtinimada dooneyn oo cidkale ugu raadinayaan" waxuuna u daaray cajalad taleefoon ay ku wada hadlayaan Mr.Bood iyo Qanyare oo sheegeysa dhagarta ay u meegaarayaan rag majeerteen ah oo hawsha kula jira.

Dabadeed sida la wada ogyahay Magaaladii waxaa lagu soo daayey darbi jiif, mooryaan aan waxba ka duwaneyn dugaaga, waxay dubteen Dumar, Caruur iyo wax-garad, waxay diirteen Ganacsatadii, Tijaartii, Digtooradi, Abwaanadi, Saraakiishi iyo Wadni oo dhan.

Waxa meelkasta loo sacab tumay oo taabsaday Dibjirkii iyo wixi majnuun ahaa oo damiirkoodi diiday wixii fiicnba , waxa la dhacay oo la dilay dariis iyo shisheeye, mana ay jiraan cid ay dhaafeen oo caasimada ku nooleyd wax kastana waa gablamiyeen, wixii muunad iyo qurux ay lahayd mogdisho kakac noqotay illa ay noqotay caasimadii meel badawgu geela ku meeyracdo, waaxaa yeertay mogdishoy maxa dhacay, maxa marada ka dhigay? waxaana muran ka jirin in dhibka ugu wen u soo gaaray ragii ololaha fidnada dalka ka shiday oo iyagoo qaaqaawan lagu arkay jidadka Nairoobi, qaarkoodna ayba ku dhinteen fidnadaas,intooda badana ay ku lumen tiihii “wareerkii”.

Gabagabo Siyaad Barre dee dalkii waatu isga baxay kamana shekeynkarno iiminka sidu ku baxay iyo waxyaabihii u kala kulmay bixitaankiisi , laakiinse intusan dalka Niijeeriya u duulin duqa sida caadada u ahayd ma ahayn nooca cataaba waase mici-adeegay, waxuuna yiri “Masiibo iyo Kheyr wixii ku hela maalliggaa qora, mana ahay maqaadiir Eebana nin muran ka keenaya, maantana ma liito ee shacabkii aya sheydaan u ciyey, wax badan waan sheegay laakiin waxaan noqday nin dudumo wacdinaya Koleyba falalka dhacaya ee aan maqlayo soomaali duli ayey mudan dalkuna ummada kale aya dumaalidoonta”

Waxuu intaa raaciyey oo yiri: " wax badan baan dagaalamay oo mufsad iyo gaalo warkeeda diiday,waxaana kala dagaalamay in shacabka la dalaalo, aniguna waxaan ku haminaayey inaan dalkaan dubaakhooyin iyo dakharo dambe dib loogu geysan , waxayna ahayd gobanimada darted iney na deeqdo.
Waxaan abuuray Jaamacadoh, Macaahid iyo iskuulo oo aan la haa dadku ha yeesheen aqoon durugsan oo ay caalamka kula tartamaan, waxaan dalka u sameeyey Marsooyin ay marakiibta ku soo xirtaan lagana hogaamiyo, waxaan dhisay Hoteelo caalami ah iyo Dalxiisyo lagu dabaasho, waxaa abuuray warshado wax soo saar oo dalka ma lahayn haba yaraate warshad Dun iyo Dacas sameysa, cidina ma mooga Milcamadihii Diinta iyo Masaajidyo lagu salaadeysto, soow ma idin arkin Jidadka waaweyn iyo Maka-mukarama jidkeedi milicsanaa, waxaan sameeyey Gobolo badan oo inta xuduudana ku taxay degmooyin si dadku xukunka u gaaro, soow anigaas xeer ka dhigay in qofkii af soomaali ku hadla u yahay muwaadin, afkiina la qoray"

Ugu dambeyn waxuu hadalkiisi ku soo gabagabeeyey oo yiri: " Cala ay xaal ma qabin inaan shacbkeeyga wax u dhimay, waxaana hadda ii muuqata iney door bidayaan talada iyo daba socodka qabqablayaasha oo hadba shaati cusub u soo gashanaya---- warkeygiina waxuu noqday nin sidii dudumo la hadlaaya, wax wax gareysanayana iima muuqadaan oo dadku waa wada muqleynaya---- koleyba kuwaas maanta shacabka ka furanaaya Saraawiisha, kana siibanaya Nigiska ma filayo iney mustaqbalka u xiridoonaan Saacado Seeko ah, Cal ay xaal ha loo dul-qaato waa kaas nabsigu cariga dul- joogee"

Fiiro Gaar ah:Waxaan warbixuntaan ka xiganay goob jooge taariikheed oo arintaa wax ka qora wixi gaf iyo qadaf ah kuma lug laha weebkaan ee sidaas ula socda.

Wargeyska Banaadir Post

banaadirpost@gmail.com

Ujeedo: Warqad Furan oo Ku socota Ra’iisaalwasaaraha Soomaaliya (la mood Noqonse Wayday)

Ku: Mudane Nuur Xassan Xuseen

Ka: Cabda Abdullahi

Ujeedo: Warqad Furan oo Ku socota Ra’iisaalwasaaraha Soomaaliya (la mood Noqonse Wayday)

Assalaamu Calaykum Wa Raxmatullaahi Wa Barakatuhu
Bismillaahi-Raxmaani-Raxiim

Waxaan jeclaanlahaa inaan hadalka soo socda ka fool ka fool kuugu iraahdo ee aanan hawada kuu soo marin, iimase suuroobin, waxaanna u arkaa inay tahay lagama maarmaan inaad ogaatid aragtida qaar ka mid ah shacabka.

Mudane Ra’iisalwasaare, waxaan ahay qof u qabtay inay ku taqaan, fikrad aad u wanaagsanna kaa haysatay. Aad baan ugu farxay markii laguu magacaabay Madaxa Xukuumadda ku Meel Gaarka ah. Waxaa intaas dheer waxaan ku dhiiraday inaan dad badan ku iraahdo, maantaa loo dhiibay ninkii ku habboonaa mas'uuliyadda, is qabqabsi waa dhammaday, Nuur Xassan Xuseen waa nin Soomaali ah oo wanaagsan.

Waxaan rumaysnahay dadka kaa soo xulay reerkaad ka dhalatayna inay kaa haysteen fikrad tayda la mid ah. Khudbaddaadii u horraysay intii xilka laguu dhibay, BBC laanteeda Afka Soomaaligu waxay ku su'aashay maxaad isku tilmaami lahayd? waxaad ku jawaabtay “waxaan isku tilmaamilahaa adeege bulsho” waxaan is iri maa shaa Allaah (he is the right man to the right post” waa kan ninkii ku habbonaa jagada.

Si deg deg ah baad ugu dhawaaqday, waxaan heegan u ahay sidii Soomaali nabad looga dhalin lahaa, Soomaali oo dhanna inaan la hadalaan diyaar u nahay, waxaan is iri waakan ninkii Soomaali isu keeni lahaa.

Waxaad ku celcelisay, inaan xilka wareejiyaan diyaar u ahay haddii Soomaaliya nabad ku gaarayso, waxaan is iri waa kan ninkii dantiisa tan dadka iyo dalku kala waynaayeen.
Maxaa ka rumoobay aqoontaan kuu lahaa iyo ereyadaadii quruxda badnaa?

Waxaa jirta xigmad oranaysa cod dheerida dhaqankaaga xun darti baanan la maqli karin hadalkaaga.

Waxaad isku tilmaantay adeege bulsho waxaadna noqotay adeege cadowga Soomaaliya, dhinac kasta oo arrinta laga eego.

Waxaad tiri dib u heshiisiin baan ka shaqaynayaa, waxaad iska hor kheentay Baarlamaankii, Xukuumaddii, wax kalaba iska daayoo waxaad birta isugu dhiibtay jilibkaad ka dhalatay oo maanta laga baqayaa inay isku laayaan dhibaatada ka dhalatay sidaad u maamushay doorashadii jagada Guddoomiyaha Xamar.

Soomaaliya oo dhammi waxay qarka u saarantay in dagaal sokeeye dib uga bilawdo dhaqankaaga darti.

Waxaad tiri xilka waa wareejinayaa, waxaa shacabku filayay inaad kursiga uga dagtid Gudoomiyaha Mucaaradka aad heshhiska la gasheen, Shiikh Shariif Shiikh Axmed oo ah nin Soomaali badan ugu muuqda nin macquul ah. Waxaan la soconna in Mucaaradku soo jeediyeen in la dhiso dawlad qaran oo baarlaankeedu koobanyahay.

Markaad diiday inaad jagada wareejisid waxaa ka dhashay FAJICISO, AMAKAAG IYO DHAMMANNA HAYS LA YIRAAHDO GOLE BAARLAMAAN OO KA KOOBAN 550. Yaabka ugu daran, markaad heshiis ku sheegaas ku saxiixaysaan Jabuuti Xubnihii Baarlamaanka Soomaaliyeed qaarba Nairobi curaar loogu haystaa hoteeladii ay jiifeen dhaqaala xumo darti.

Tan kale waxaa la yiraahdaa shinnida jeer laxlaha laga rido ma joojiso inay ku cunto, mucaaradka laxlihiisu waa Al-Shabaab, heshiiskana kuma jiraan. Waxaa laysa su’aalayaa yaa xabadda joojinaya oo hirgalinaya heshiiska? Haddii mucaaradka wali dagaalamayaa heshiiska ku soo biiraanse meeqaa lagu kordhinayaa baarlamaanka? Waxaan soo xusuustay doqonkii markuu oodda qaadi waayay yiri mid kale iigu soo dara.

Mudane Ra’iisalwasaare, ma waxaa kugu dhacay sidii gabay nin Ingriis ah oo la oranjiray Words Worth tiriyay oo cinwaankiisu ahaa "the World is too much with us” oo mas’uuliyad aadan qaadi karin baa dusha lagaa saaray, mise see wax u jiraan?

Ra'iisalwasaarihii kaa horeeyay, shaki iigama jiro, qalad iyo sax wuxuu doono ha sameeyee, inuu Dawladda u shaqaynayay, adiga waxaa laysa su'aalayaa yaad u shaqaysaa?

Waxaa intaas oo dhan igala yaab badan, anigu fudayd marna kuma tuhmin intaan ku aqqiin, haddana fudayd iyo u hubsasho la’aan badan baa kaa muuqata!

Waxay ku dambaysay aqoontaan kuu lahaa, inaan hadda markaad hadashid isku xishoodo sababtoo ah dad badan baan kaa siiyay masawir qalad ah, oo haatan taagan inay igala noqdaan kalsooniday ku qabeen aragtidayda. Ugu dambayntii waxaan si niyad sami ah kuugu soo jeedinayaa iska dhiib mas'uuliyadda sababto ah kuma habboonid inaad sii haysid, naftaada iyo shacabkaba uga naxariiso.

Allow Xaqqa na waafaji

cabda12@hotmail.com

Banaadir Post.

Taliska Ciidamada Militariga iyo Afhayeenka Madaxweynaha oo si kulul u beeniyay in ciidamada Itoobiya ay qab qabteen gaadiid dagaal iyo hub laga rari

Afhayeenka madaxweynaha Soomaaliya Xuseen Maxamed Maxamuud (Xuub Sireed) ayaa si weyn u beeniyay In Ciidamada Itoobiyaanka ay shalay gacanta ku dhigeen gaadiid dagaal iyo Hub kuwaasi oo la doonaayay in laga raro Dekadda Weyn ee Magaalada Muqdisho.

“Waa been aan sal lahayn wax ka jirana ma jiraan, maxay Hubka u rarayaan, waxaasi waa waxba kama jiraan, Ciidamada Ilaalada madaxtooyada waa Ciidamo Qaran, waana joogayaan mar kasta” ayuu yiri Afhayeenka madaxweynaha Soomaaliya Xuseen Maxamed Maxamuud (Xuub Sireed) oo sheegay in sidoo kale been tahay in Ciidamada Ilaalada madaxtooyada saraakiishooda qaarkood xabsiga loo taxaabay.

Sidoo Taliska sare ee Ciidamada Militariga dawladda federalka Soomaaliya si weyn uga hadlay aarimaha sheegay in qaar ka mid saraakiisha madaxtooyada oo la baxsan rabay Hub ay xireen Ciidamada Itoobiyaanka, iyadoo Afhayeenka Ciidamada Militariga dawladda federalka Soomaaliay Daahir Max’ud Xirsi (Daahir Dheere) oo la hadlayay saxaafadda ayaa cadeyay in ciidamada Itoobiya aanay awood u lahayn inay xir-xiraan saraakiisha ilaalada madaxtooyada.

Daahir Dheere wuxuu kaloo sheegay in ciidamada Itoobiyaanka ayasn arrintaasi marnaba ku dhaqaaqin falkaasi oo uu sheegay inay tahay waxba kama jiraan oo ay wadaan raadiyayaasha qaarkood, islamarkaasna wuxuu ku tilmaamay inay tahay dacaayad lagu marin habaabinaayo shacabka.

Sidoo kale waxaa isna wareysi uu siiyay Saxaafada Taliyaha Guutada 5-aad ee Ciidamada Milateriga Jen. Cali Caraaye Cosoble (gacma Dulle) uu ku sheegay inay tahay been in saraakiil ka tirsan Ilaalada Madaxtooyada oo la baxsan rabay Hub ay qabteen oo ay xireen Ciidamada Itoobiyaanka, wuxuuna carabka ku adkeeyay in wararkaasi yihiin Dacaayad ay faafinaayaan kuwo ka soo horjeeda Dowladnimada.

“Ilaalada madaxtooyada Xittaa Mustaqbalka waa Ciidamo Qaran” ayuu yiri Taliyaha Guutada 5-aad ee Ciidamada Milateriga Jen. Cali Caraay Cosoble (gacma Dulle) oo sheegay inaysan waxba ka jirin hadalada ay sheegayaan idaacadaha Muqdisho qaarkood.

Waxaa weli wax lala yaabo ah in Saxaafada ama Raadiyada Beelaha ay fidno sii huriyaan halkii ay loo gudbi lahaa in dadka la maweeliyo.

Wargeyska Banaadir Post.