Markii aan muddo aqrinay qoraallada aqoonyahanada iyo dhalinyarada, laguna soo qoro websayyada kala duwan, waxaa cadaatay in fikirka wax-dumisku ka xoog badanyahay kan wax-dhiska. Taas oo micnaheedu yahay: haddii aan wax dumis shaqo ka dhiganno oo hadal iyo ficil uga qeybgallo, inaan dalkeynna iyo dadkeynu ka baxayn xaallda qalafsan oo ay ku jiraan.
Ficilkeynna wada jirka oo dhanka saxda loo dhaqaajiyo oo kaliya ayaa nabadbaadin karaa.
Waa inaan lagu riyoon, la isku madadaalin in inta xumaan wadayaashu ka xoog badanyihiin samafalayaasha iyo wanaag doonka in dalkeyna la badbaadin karo.
Akhristow is-weydii dhanka aad ka soo jeeddo, ma waxaad tahay wax dhisi mise wax dumiyee!! Maxaad dhistay oo aad sheegan karta addunyo iyo aakhiro.
Haddi aad hadda ka hor aheed wax dumiye, toobadu xagga Ilaah waa furan tahay ee isdaba qabo.
Haddi aad tahay wax dhise, ku biiri hawshaada kuwa kula mid ah.
Sidaas darteed waxaa ila haboonaatay inaan arinkaas ku baraarujiyo aqristayaasha iyo qorayaasha.
Sidaas darteed waxaa ila haboonaatay inaan arinkaas ku baraarujiyo aqristayaasha iyo qorayaasha.
Waxaan halkaan kusoo bandhigayaa waxyaabaha inta badan la qoro oo caqlida dadkeynna wasakheynaya iyo waxyaabaha loo baahanyahay in lagu talaabsado.
1. Calaacal iyo ooyin: Qoraallada Somaalida intooda badan waa calaacal, ooyin iyo eed-sheegad, taas oo aan ifineynin sida looga bixi karo musiibada Somaalida ku habsatay.
1. Calaacal iyo ooyin: Qoraallada Somaalida intooda badan waa calaacal, ooyin iyo eed-sheegad, taas oo aan ifineynin sida looga bixi karo musiibada Somaalida ku habsatay.
2.Buunbuunista waxyaabaha guracan: Waxaa la buunbuuniyaa qabyaaladda, dagaalada, danta dhaqsiyaadka iyo kooxaha ayada oo la iloobaayo dadnta guud sida soo celinta dawladnimada, shafta iyo karamada ummada.
3.Dagaal-oogayaal war-baahineed: Waxaa la buunbuuniya dagaallada sokeeye ee Somaalida dhexdeeda ah ayada oo weliba laga been sheegayo xaqiiqada.
Waxaa Websayyad badan noqdeen afka dagaal oogayaasha. Waxaa kale oo la buunbuuniya inta sharta ka shaqeysa ayada oo la aasayo, lana iloobayo inta wanaagga u taagan oo nabadda iyo humarinta ka shaqeysa.
4 Diineynta dagaallada: Waxaa si khaldan loo fasiraa Islaamka oo ah diinta dadka Somaaliyeed wada rumeysanyahay oo la rabay iney uhorseeddo wada-jirka, nabadda, humarka iyo iskaashiga. Waxaana dagaal kasta oo Somaalida ka dhex dhaca la siiyaa fasir diineed, haba sii kala darnaatee.
5.Shisheeyeynta mukhkiladeynna: Waxaa mushkilada dadka Somaaliyeed loo saariya xooggag shisheeye oo kaliya ayada oo meesha laga saarayo ama la is-ilowsiinayo qeybta madaxda iyo shacabka Somaaliyeed ku leeyahay dhibaatadaas. Waxaana xalka laga sugaa” bahda caalamka” oo aan laba garaneyn waxa ay tahay.
Si Arrimaha kor ku xusan looga gubdo waxaa loo baahanyahay:
1.Mushkilada ugu weyn ee Somaaliya waa tabar darida siyaasadeed (low capacity) oo ay astaan u tahay maqnaashaha ururo siyaasadeed sida xisbiyo ay ku bahoobeen waxgarad aan isku hayb aheyn laakiin isku fikir ah.
Hadaba ruuxii daneynaya xalka dhibaatada Somaaliyeed, ha baadi-goobo dad Somaali ah oo ay fakir wadaag yihiin, hana sameeyaan urur siyaasadeed.
Waa inaan laga fikirin in ururadaas hadda noqdaan kuwa waaweyn, laakiin ay noqdaan kuwa bedella habka fikirka iyo dhaqanka siyaasadeed ee hadda jira.
Ururadaasu hadii ay sii jiraan, qaarkood ayaa kobcaya, kuwa kalena ku darsamidoona.
2. Waxaa inta badan la sheegaa oo weliba lagu celceliyaa “Somaaliya hogaanka ayaa ka lumay” iyo “hogaan la’aan ayaa heysa”. Waa run, laakiin hogaan siyaasadeed oo hufan kama so dhaxbixi karo ururo beeleedyada ee wuxuu ku barbaara oo kaliya ururda fikirka wadaaga.
2. Waxaa inta badan la sheegaa oo weliba lagu celceliyaa “Somaaliya hogaanka ayaa ka lumay” iyo “hogaan la’aan ayaa heysa”. Waa run, laakiin hogaan siyaasadeed oo hufan kama so dhaxbixi karo ururo beeleedyada ee wuxuu ku barbaara oo kaliya ururda fikirka wadaaga.
Sidaas darteed beerta hogaamiyayaasha Somaaliyeed lagu barbaari karo, lagu caan-bixin karo, kana soo bixi karaan waa ururada siyaasadeed iyo ururada bulshada rayidka ah.
3.Waa in haddi aan nahay Somali aaminaa, kuna qanacnaa in mushkilada Somaaliyeed ee na heysata qeybteeda ugu weyn aan sabab u nahay.
3.Waa in haddi aan nahay Somali aaminaa, kuna qanacnaa in mushkilada Somaaliyeed ee na heysata qeybteeda ugu weyn aan sabab u nahay.
Waa dhaqan siyaadadeedkeyna khaladan (bad political culture), aqoon la’aanta maamulka, dhaqananka boobka hantida qaranka iyo eex beeledka.
Arimahaas oo dhan waxaa sal u ah in lagu xadgudbayo xuduudaa Ilaahey oo aan loo hogaansameyn qaanuunka dhigan iyo ka Ilaahey midna.
Sidaas darteed, haddi aanan dhaqankeenna wax ka bedelin, xalkana uraadinaa si lagu wadajiri karo oo sax ah, waxba nooma hirgelayaa. Ilaahey ma bedello xaalladda dadaku ku jiro, haddi aan dadkaasu iyagu isbedel la imaan.
4.Ugu dambeyntii, waa in diinteynna Islaamka oo la rabo iney mideyso Somaalida iyo Muslimiinta kaleab laga saaro in loo addegsato dagaallada sokeeye iyo kala qeybin Somaalida. Islaamka waa in loo ageegsadaa walaaleynta, mideynta, isku soo dhaweynta, heshiisiinta iyo kaalmeynta inta tabarta daran.
4.Ugu dambeyntii, waa in diinteynna Islaamka oo la rabo iney mideyso Somaalida iyo Muslimiinta kaleab laga saaro in loo addegsato dagaallada sokeeye iyo kala qeybin Somaalida. Islaamka waa in loo ageegsadaa walaaleynta, mideynta, isku soo dhaweynta, heshiisiinta iyo kaalmeynta inta tabarta daran.
Islaamku waa inuu noqdaa dhaqankeynna iyo ficilkeynna ee uusan noqon muqaal dhexda ka dhaloola iyo hadal aan carabka baarkiisa dhaafsaneyn.
Cabdiraxman Baadiyow waa aqoonyahaan ka mid ah madaxda Xarakada Islaax, isla markaasna madax u ah Boorka Jaamicadda Muqdisho.
Waxaad Baadiyow kala xiriir kartaa e-mailka ah:
abdurahmanba@yahoo.com
