Sida la caadeystey maqalka fashilaadda heshiisyada lagu gaaro shirarka ka dhaco Soomaalida dhexdeeda, taasi oo soo billaabatey tan iyo intii ay burburtey dowladdii dhexe 1990kii, ilaa iyo maanta.
Hase yeeshee waxaa is weydiin leh maxaa u sabab ah, fashilaadda ku dhacda heshiisyada ay gaaraan Soomaalida?
Xalka la doonaayo in laga gaaro Soomaaliya ayaa waxay tahay in la helo dowlad dhaxe ee caadil ah, taasi darteed baahidaa ayaa keenta in mar walbo la qabto shir, lagu magacaabo hadba meesha lagu qabto amase lagu magacaabo dib u heshiissin Soomaaliyeed.
Shirarkaasi ayaa u dhamaada heer hal bacaad lagu lisey, haddaba jawaabta so'aasha kor ku qoran maxay tahay?.
Sababta ay shirarka u fashilaan ayaa ah:-
-Run sheegid la'aan,dhex taalla kuwa heshiiska gelaaya v soomaalidu marka hore .
- Ragga heshiiska gelaaya oo ah dad sida badan hal dhan kasoo jeedo oo aan matali karin Soomaalida oo idil iyo weliba kuwa ay kasoo woda jeedaan. - Heshiisyayaalka oo fulinaaya qaarkood dano dowlado shisheeyey.
Arrinta Soomaalida ayaa waxay ka qalloocantahay xagga hoggaanka kuwaasi oo ah kuwa keli dantooda kuwa ka hor mariyo mar walba , oo aan danta dadka iyo dalka midna aan fiirin.
Waxaa laga yaabaa inuu hadalkeyga dhedhekiisu qaar dhibaayo , hase yeeshee waxaan hubaa inuu qaa badani igu raacayaa,waa haddii runta la doonaayo.
Haddaba dalka Soomaaliya waa dal baaxad weyn leh, laga soo billaabo xuduudka Jebuuti ilaa iyo xuduudka Ethiopia iyo Kenya,oo iintaba ay ka burburtey dowladdii dhaxe, hase yeeshee daneystayaal ayaa la wareegey ka dhisidda maamullo yeryer oo aan muuqaal lahayn.
Taasi waxay dalka ka qaaddey qiimahii weynaa ee uu lahaa, ayada oo runtii edda dusha looga tuuro fara gelin shisheeye, ayaa haddana waxaa u woda sabab ahaa , una u sabab ah tan iyo hadda, kuwa daneystayaal ah, oo dalka kala burburiyey, haddana ku wodo.
Dhibaatada runta ahna waxay ka taagan tahay keli gobolka banaadir , oo marba intii ka soo bato oo gaara gobollada ku hareereysan sida Hiiraan, Shabeelalda Dhexe, tan hoose jubbooyinka iyo Bay iyo Bakool.
Haddaba waxay dhibaatada ka taagantahay, Soomaalida oo aan weli garan halka ay ka bugto, iyo cudurka haaya!!
Waa in marka hore la ogaada xanuunku waxa uu yahay, kaasi oo ah dalka dhibaatadiisa waa magaalada Moqdisho , xalkeedana ilaa iyo hadda la ma haayo, waayo dagaal iyo dhiig keli waxuu kordhinayaa, amase ka dhalankaro waa dhiig iyo Dil, haddaba haddii loo fekero, waxaa inoo soo baxaayo dhowr so'aalood, haddii jawaab loo helana , xalka Soomaaliya waa la gaari karaa, haddiise runta looga jawaabi waayo waa in la ogaadaa inay arrinta Soomaaliya ay hlkaasi ka qalloocantahay!!
Xamar oo keli maxuu dagaalka ooga socdaa?, yaa dagaalka ka woda? Kuwa ka woda maxay dagaalka ooga wodaan Xamar, oo ah caasimaddii dalka?yaa dank u qaba in xamar uu dagaalka ka socodo? Dowlad kastaa ee timaadaa, ma sidaan ayay xamar oogu dagaallimidoontaa , mise waa la heli doonaa in xamar xal loo helo?
Runtii so'aalladaa is daba joogga ah jawaabtooda ayaa waxay ku soo koobaneysaa, xamar oo ahayd caasimaddii dalka Soomaaliya waagii ay dhisneyd dowlad dhaxey ayaa manta u baahan in xal loo helo!!
Xalka waxuu ku jiraa in caasimad kale dalka loo dhiso , inkastoo la ogyahay kuwa dagaalka ka wodo manta Xamar aysan oggolaandoonin in caasimadda laga wareejiyo, hase yeeshee waxaa loo baahanyahay sidii dalkaani dadkiisa loo badbaadiyo waa in caasimadda Xamar laga beddelo , xamarna laga dhigo caasimad dhaqaale oo keli , wewliba taasi oo haddii dan la bido lafteeda laga beddelo.
Arrintaani waxay ku xirantahay beesha hawiye oo aan ayada isu oggolaan nolol , dadkana u oggolaan nolol, saa darteed Soomaalidu waa inay ka tashataa halkii caasimad laga dhigi lahaa, oo aan ahayn xamar iyo meelo ay degganyihiin beesha Hawiye.
Waayo tan iyo waagi xurriyadda la qaatey ilaa iyo manta gobollada dhexe kama soo jiraan nabad iyo amaan, ilaa iyo waagi xurriyadda ayaa gaadiidka dhex mara gobolladooda lagu dhaafinjirey dhinac walba ayada oo gawaari dowladeed ay ilaalinayaan, taasi oo laga ilaalin jirey mooryaanta hawiye.
Arrintaani oo aan ahayn meel ka dhac hase yeeshee odeyda da' lexdamaad iyo todobaatanaad waa ay woda ogyihiin, dhibaatadaasi inay ka jiri jirtey gobollada dhexe.
Haddaba dalka waxa dhibaatad ka woda waa hawiye , ee laba inay hawiye is qabtaan oo ay danta la wadaagaan soomaalida oo idil, amase ay Soomaalidu ka tashato .
Xalka Xamar waxuu ku jiraa gacanta hawiye,in kastoo la woda ogyahay inay yihiin dad ku can baxey khilaaf ha lagu aqoonsadee!!
Haddana xalka qalloocan waxuu ka toosaya dhanka Hawiye oo runta isu sheega, kana waantoobaa, 100 hoggaamiye kooxoodka ay marba shaar usoo gashanayaan.
Xaayle Eemaan Suufow Xaayle278@hotmail.com
